40'lar.com 40'lar Kulübü 40 Kalem Bir Kelam
adrazamlık Osmanlı Devleti’nde günümüzde başbakanlığa karşılık gelen makamdır. Arapça baş, ileri anlamına gelen “sadr” sözcüğüyle büyük, ulu anlamına gelen “azam” sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur. Sadrazamlar mührünü aldıkları padişah adına yetkili olan ve inisiyatif kullanıp ani karar verebilen devlet adamlarıdır. Osmanlı Devleti’nin asırlar boyunca ayakta kalmasında, devlet teşkilatının başarı ile idare edilmesinin elbette çok büyük bir önemi vardır. Sadrazamlar, padişahın “vekîl-i mutlâk”ı olmaları itibariyle çok geniş yetkilere sahip olup icraatlarında sadece padişaha karşı sorumludur. Halka karşı sorumluluk ise padişahtadır. Bu süreçte yaptıkları ve yapmadıkları veya yapamadıklarıyla anılan başarılı, reformcu sadrazamlar olduğu gibi tarih sahnesine hiç çıkamamış sadrazamlar da mevcuttur. Osmanlı Devleti’nde 215 kişi sadrazamlık makamında bulunmuştur. Tekrarlarla birlikte 292 defa sadrazam tayini yapılmıştır. Osmanlı devlet teşkilatında padişahtan sonra en güçlü kurum olan sadrazamlık makamı her zaman tartışılan bir konu olmuştur. Son dönemlerde dizi filmlerin de etkisiyle yeniden gündeme gelen ve tartışılan sadrazamlık makamı ve bu makamın kırk temsilcisinin yaşamı, değerli kalemlerin emeği ile bir kitap hâline geldi.
Bu kitapta sadrazamlık makamını temsil eden değerli devlet adamlarını tanıyacağız. Bununla beraber bu makamı başarı ile temsil edenleri, ihanete uğrayanları, idam edilenleri; onların fedakârlıklarını, devlet ve millet sevgilerini, sadakatlerini ve daha bilmediğimiz nice hakikatleri öğreneceğiz. Varlığı ile gurur duyduğumuz Devlet-i Âli
Osmaniye’nin sadrazamları: Döneminde fırtınalar estirenler, zafer kovalayanlar ve mağlubiyetlere dûçar olanlar… Pargalı Damat İbrahim Paşa, Alemdar Mustafa Paşa, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Köprülü Mehmet Paşa, Sokullu Mehmet Paşa ilk aklımıza gelenler. Devletin en önemli ikinci makamında görev yapan sadrazamların elbette çok ilginç yaşam öyküleri olmuştur. Lala Mehmet Paşa gibi sadece dokuz gün sadrazam olanlar olduğu gibi, Koca Sinan Paşa gibi beş kere sadaret makamına azledilip dönen veya Sokullu gibi Kanuni’den itibaren üç padişaha sadrazamlık yapan efsanevi sadrazamlar da mevcuttur. 40’lar Kulübü bu kez sadrazamlar konusunu gündeme taşımayı amaçladı. Osmanlı’nın Kırk Sadrazamı projemizin 1. cildi işte bu amaçla hazırlandı.
Elinizde tuttuğunuz mütevazı çalışma, genç kuşakların istifade edeceği, tarihseverlerin elinden düşürmeyecekleri bir çalışmadır.
İÇİNDEKİLER
Abdülkadir Gündüz / Cerrah Mehmed Paşa ● 1
Aleyna Tosun / Büyük Devlet Adamı Köprülü Mehmed Paşa ● 3
Alperen Özgürcan / Damat Ferit Paşa ● 6
Ayşe Tuncer / Hulusi Salih Paşa ● 14
Büşra Kalaycı / Kul Mahmud Nedim Paşa● 23
Büşra Küçüksucu / Karamanlı Mehmed Paşa ● 30
Celalettin Tutkun / Alemdar Mustafa Paşa ● 34
Cem Yakup Yiğit / Talat Paşa Mehmed Talat ● 37
Doğukan Kılıç / Piri Mehmet Paşa ● 45
Durmuş Erkan / Bir Arnavut Sadrazam Avlonyalı Mehmet Ferit Paşa ● 54
Duygu Şişman / Abdurrahman Nureddin Paşa ● 64
Hande Çelikağ / Koca Ragıp Mehmed Paşa ● 67
Hasan Ateş / İlk Sadrazam Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa ● 79
Hasibe Sayal / Lala Mustafa Paşa ● 82
İlker Sanal / Pargalı Damat İbrahim Paşa ● 88
Mehmet Akbulut / Kuyucu Murad Paşa ● 91
Mehmet Kılıç / Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa ● 98
Mehmet Maviş / Hoca Sinan Paşa ● 103
Merve Coşkun / Müezzinzade Filibeli Hafız Ahmed Paşa ● 106
Merve Nur Gürcü / Hiç Uğruna Verilen Bir Baş: Tarhuncu Ahmet Paşa ● 109
Mustafa Akman / 31. Mart’ın Kudretli Paşası Mahmut Şevket Paşa ● 112
Mustafa Çay / Estergon Fatihi (Lala Mustafa Paşa) ● 120
Nesibe Şule Eryılmaz / Temeşvar Fatihi Kara Ahmet Paşa ● 126
Nihal Say / Düzbatan Ali Rıza Paşa ● 131
Nurdan Atakan / Damat Rüstem Paşa (Kehle-i İkbal) ● 135
Olgay Söyler / Sofu Mehmed Paşa: Bir Mevlevi Dervişi ve Sadrazam ● 140
Onur Güsan / Balkanlardan Payitahta Zirvede Bir Değer Sokullu Mehmed Paşa ● 143
Resul Ekrem Alıcıoğlu / Ahmed Cevad Paşa ● 147
Salih D. Gazioğlu / Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ● 155
Sedat Karakaş / Said Halim Paşa ● 162
Sena Nur Doğan / Ahmet Vefik Paşa ● 168
Sena Sultan Bilir / Osmanlı Devleti’nin İlk Sadrazamı (Alaaddin Paşa) ● 171
Sümeyye Ayhan / Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Kimdir? ● 173
Sümeyye Kartal / Erzurumlu Mehmed Said Paşa ● 182
Şevkiye Betül Çekiçer / Koca Mustafa Paşa ● 185
Ülkü Uslu / Sadrazam Bayram Paşa ● 188
Ümit Köksal / Safranbolulu Sadrazam İzzet Mehmed Paşa ● 192
Zehra Karcı / Otoriter Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmed Paşa ● 195
Zeynep Baloğlu Bozoklu / Küçük Sipahi (Bozoklu Mustafa Paşa) ● 200
Zühre Şentürk / Serdar Ferhad Paşa ● 203